Cuento Tének

In oxlom t'itsínal an t'íw

- ¡Ibáj, ibáj yeste' Mámláb; yab u ejtowal ku bats'uw abal expidh ku k'apauw óxi ts'itsin ta k'ícháj - in uluw wé' tsakúl an t'íw tamati bijchin k'al an yetse' Mámláb jawa' xi ne'etsak ka jilchin tin k'apuwál abal ets'ey - ¿Walám yab a tsalpanchál abal u iniktal in yéjenchal yani k'apnél? U yéjenchal ku kó'oy yani tsápláb abal ku ejtow tek'at kin juman ani max expidh ku k'apuw oxi ts'itsin, u iniktal walám ets'ey ka k'wajiy waniníl, kom lejat yab ne'ets kin kó'oy i tsápláb - Antsaná' ti exban ti káw an t'íw.
- ¡Alwa', alwa', tsakam t'íwal! - toktsin kulbél an yetse' Mámláb - ¡U alwa' exlál abal tatá' tit tsakam atikláb a yéjenchal yani tsápláb abal kit xe'tsin xilolól ti al an pulik éb ani jaxtám tu bijchij abal ka k'apuw oxi ts'itsin ta k'ícháj. K'al nixé' lejat, yab a yejenchal más, naná' u exlál jawa' u ulal!
-¡Yetse' Mamlab, po tata' jant'odha' ta tsalpayal abal k'al nixi' lejat! ¡Ani jant'oney walam ka wat'ey max kin bajuw a k'ichaj ku k'apuw walmm i tsipichik ts'itsin! ¡Tam nixi', an t'u'lek axi way ku k'apuw, ma yab ne'ets ka ulits tu dhu'uk, kom tokot ne'ets ka tonk'ichikin tin chúm ani tin alam u lek'ab! -in tsab uluw an t'iw.
- ¿Ani tám jant'onéy a lé' yetse' t'íw? - Konówiyat tsapik k'al an yetse' Mámláb.
- ¡U lé' ku k'apuw patal an ts'itsin axi ku ejtow ku yak'wa' ta k'ícháj! - Antsaná' ti adhik tok'tsin an t'íw.
- ¡A kwa'al ta k'al, tsakam t'íw! - uchan k'al an yetse' Mámláb - ¡Mati xowé', ka ejtow ka k'apuw patal an ts'itsin ani pilchik i k'e'at ko'nél axi ka ejtow ka jatsuw k'al a its'ik' axi a kwa'al lej wi'ídh.
Wat'ey búk a k'ícháj ani tám tik'elej juníl ti wichin an t'íw tin tamét an yetse' Mámláb. Tamti lej ututunits tejwaméj abal yabak t'ajat kulbél ti tál. In chi'dhálak waniníl tsablom in okób ani in núk tokot mutskadhak; tokotak t'ukukúl in ja'líl in wal, kom wat'adh yajchikak in wat'ál.
- Ani xowé', ¿jant'oj a t'ajál tejé'? U tsalpayal abal it k'wajatits kulbél k'al an ko'nél axi a jatsuwal chudhél. ¿Yab í, aníts? - Uchan ani' k'al an yetse' Mámláb.
- ¡Yetse' Mámláb, in tál tu ucha' abal bél u yéjenchal oxlom ts'itsin axi tin pidhálak ti ok'ox! ¡U ne'dhálits búk a k'ícháj ti yab in k'apul, kom yab u ejtowámal ku jatsuw mani juni ko'nél! ¡Tam kin tsu'uwchik abal k'wajat tin utel tin yanél u kalelchik ti ádhil ani t'ajat yabchik in ayál ku yak'wa'! - Antsaná' ti káwin an t'íw tamchál in jolowalak tsapik an uk'il ani chululúlak in ja'líl in wal.
- ¡Ts'ejwantál t'a'ich, tsakam t'íw, po an ts'itsinchik axi tu ólchalak, yabáts u kwa'al; ti we'él tu bínachikiy ani tatá' a tso'ób abal yabáts alwa' ne'ets ka kalej max ku tixk'a' jún jant'oj axi u bínámalits ani in bats'k'unchámejits. Ka kuxuyits k'al an ko'nél axi ka ejtow ka pakwtsiy k'al a itsik'; ne'ets ka ejtow ka yak'wa', po ok'ox in tomnál ka ejtow tit áj. In yéjenchal ka exóbna' ka eyindha' a itsik' ani a okób.
Mati tám, uxnal abal an t'íw bél xe'ets ti uk'íl. Tamkwa' u ats'atbél ti al an alte' abal tá'k'wajat in t'ajál t'íw, t'íw, t'íw, jatskwa' abal yánits a k'icháj in ne'dhál ti yabu k'apul.
- ¡In k'a'íl yetse' Mámláb, in k'a'íl; tu ólchal abal bél u bats'uwal an oxlom ts'itsin axi tin pidhálak ti biyál - Antsaná'kwa' ti bél xe'ets in konoyal an oxlom ts'itsin axi ti biyal pidhnalak.